Help mensen, stop met beboeten

Indiendatum: 13 mei 2024
Antwoorddatum: 18 jun. 2024

Het raadslid de heer Smit heeft op 13 mei 2024 een brief met daarin 7 vragen aan de voorzitter van de gemeenteraad gericht. Overeenkomstig artikel 30 van het reglement van orde voor vergaderingen en andere werkzaamheden van de raad, beantwoordt het college deze vragen als volgt.

Een aantal weken geleden verscheen in het nieuws een artikel over het beboeten van mensen die uit noodzaak buiten moeten slapen. In Den Haag zijn, ondanks dat het college aangeeft dit onwenselijk te vinden, toch 643 boetes uitgedeeld in 2023. Het beboeten van mensen die geen alternatieven hebben, dan op straat te moeten slapen en geen middelen om die boetes te betalen, brengt mensen verder in de problemen. Het criminaliseren van mensen vanwege dakloosheid is in strijd met fundamentele mensenrechten. [1]

1. De Verenigde Naties, rapporteurs op het recht op huisvesting en extreme armoede, hebben herhaaldelijk aangegeven dat het beboeten van mensen vanwege dakloosheid (zoals bijvoorbeeld boetes voor buiten slapen) niet in lijn is met basale mensenrechten. Hoe kijkt het college hier tegenaan? In welke mate is het beleid van de gemeente in lijn met mensenrechten, zoals mag worden verwacht van een stad van Vrede en Recht?

Het gemeentelijk beleid is in lijn met het standpunt van de Verenigde Naties. Dak- en thuisloze mensen worden in Den Haag in principe niet beboet voor het buitenslapen. Het gemeentelijk beleid is erop gericht dak- en thuisloze mensen in kaart te brengen en toe te leiden naar zorg, hulp en opvang. Wanneer er sprake is van aanhoudende overlast en andere interventies niet werken, kan er een sanctie worden opgelegd zoals een boete, een bestuursrechtelijk gebiedsverbod of in sommige gevallen een traject tot uitzetting.

2. Kan het college toelichten hoeveel boetes in 2023 zijn uitgedeeld door boa’s in Den Haag voor buiten slapen? Om hoeveel van de gevallen ging het om toeristen en hoeveel mensen hadden geen vaste woon- of verblijfplaats ? Indien geen onderscheid kan worden gemaakt tussen toeristen die vrijwillig buiten slapen en mensen die vanwege een gebrek aan alternatief noodgedwongen buiten slapen, welke maatregelen worden getroffen om dit wel in kaart te brengen? Indien er geen maatregelen worden getroffen, waarom niet?

Zie ook het antwoord bij vraag 1. In 2023 zijn er door de handhavers 223 bestuurlijke boetes opgelegd voor buitenslapen. Hiervan gaat het in 130 gevallen om mensen met een vaste woon- of verblijfplaats zoals toeristen. In 93 gevallen is er sprake van geen vaste woon- of verblijfplaats.

Van de 223 boetes zijn er 200 boetes uitgeschreven in de zomermaanden in het stadsdeel Scheveningen; op het strand en bij parkeerplekken aan de Boulevard (zoals het Zwarte pad). Het gaat hier om personen die ’s nachts op het strand overnachten (zowel met als zonder vaste woon- of verblijfplaats) en personen die in voertuigen (auto’s en campers) overnachten.

3. Hoeveel boetes zijn er in 2023 in Den Haag uitgedeeld door de politie voor buiten slapen? Om hoeveel van de gevallen ging het om toeristen en hoeveel mensen hadden geen vaste woon- of verblijfplaats? Indien ook hier geen onderscheid kan worden gemaakt tussen toeristen die vrijwillig buiten slapen en mensen die vanwege een gebrek aan alternatief noodgedwongen buiten slapen, welke maatregelen worden getroffen om dit wel in kaart te brengen? Indien er geen maatregelen worden getroffen, waarom niet?

De politie heeft in 2023 643 boetes uitgeschreven voor buitenslapen. In deze cijfers is geen onderscheid te maken tussen al dan niet dak- en thuisloze mensen. Ook wordt niet geregistreerd of iemand een toerist is. Wel blijkt uit de informatie dat het merendeel van de mensen is beboet in Scheveningen, Centrum, Haagse Hout en Zuiderpark.

Wanneer dak- en thuisloze mensen in beeld komen in verband met zorg en/of overlast dan worden deze personen gemeld bij de gemeente en wordt er een integrale persoonsgerichte aanpak ingezet om deze persoon hulp, zorg en opvang te bieden.

4. De Partij voor de Dieren krijgt signalen dat boa's in Den Haag op pad worden gestuurd met de opdracht dak- en thuisloze mensen te beboeten. Herkent het college deze signalen? Zo ja, is het college het met de Partij voor de Dieren eens dat dit signaal voortkomt uit het stijgende
aantal boetes van mensen die noodgedwongen buiten slapen? Zo nee, waarom worden er nog altijd veel boetes uitgedeeld aan dak- en thuisloze mensen? Uit welk beleidsstuk blijkt dat boa’s dak- en thuisloze mensen niet moeten beboeten?

Het college herkent deze signalen niet. Het gemeentelijk beleid is erop gericht dak- en thuisloze mensen in kaart te brengen en toe te leiden naar zorg, hulp en opvang. Wanneer er sprake is van aanhoudende overlast en andere interventies niet werken, kan er een sanctie worden opgelegd zoals een boete, een bestuursrechtelijk gebiedsverbod of in sommige gevallen een traject tot uitzetting.

Deze werkwijze is eerder benoemd in diverse commissie- en raadsvergaderingen en de beantwoording van diverse schriftelijke vragen (waaronder RIS318469, RIS318440, RIS318224, RIS318288). Deze werkwijze is tevens opgenomen in de werkinstructie van de handhavers.

5. In de Verordening bestuurlijke boete overlast in de openbare ruimte Den Haag 2023 (RIS318654) is het beboeten van buiten slapen opgenomen. Op welke wijze wordt er binnen het handelingskader Boa’s onderscheid gemaakt tussen het beboeten van toeristen die buitenovernachten en mensen die noodgedwongen moeten buiten slapen vanwege het ontbreken van een vaste woon- of verblijfplaats? Graag een toelichting.

Wanneer er regels worden overtreden wordt er gehandhaafd. Handhaving is meer dan alleen het verbaliserend optreden (boete) en heeft tot doel om de situatie te normaliseren. Dat kan op verschillende manieren waaronder informeren, waarschuwen en verbaliserend optreden. Per situatie wordt gekeken welke interventie het meest passend is. Als het gaat om dak- en thuisloze mensen die overlast veroorzaken, wordt er eerst ingezet om de personen te motiveren en te begeleiden richting zorg, hulp, begeleiding en opvang. Als de omstandigheden en het gebied het toelaten worden de tenten niet (direct) verwijderd zo lang een bewoner geen overlast veroorzaakt en hulp of zorg heeft geaccepteerd maar door het langdurige traject nog moet wachten. Pas op het moment dat deze stappen zijn doorlopen, andere oplossingen niet mogelijk zijn en de overlast niet stopt en hiermee de openbare orde in het geding is wordt er verbaliserend opgetreden.

6. De burgemeester geeft in het artikel van de NOS aan dat hij geen enkel nut ziet in het beboeten van mensen die helemaal niks hebben. Kan het college toelichten hoe het kan dat er in Den Haag toch nog 643 boetes zijn uitgedeeld voor buiten slapen? Welke andere boetes worden er aan mensen die dakloos zijn uitgedeeld? Hoeveel daarvan zijn direct te herleiden tot hun dakloosheid?

Zoals in de beantwoording van vraag 3 genoemd valt niet te herleiden of de 643 boetes die door de politie zijn uitgeschreven voor buitenslapen, zijn gegeven aan dak- en thuisloze mensen.

De gemeentelijke werkwijze is erop gericht dak- en thuisloze mensen in kaart te brengen en toe te leiden naar zorg, hulp en opvang. Wanneer er sprake is van aanhoudende overlast en andere interventies niet werken, kan er een sanctie worden opgelegd zoals een boete, een bestuursrechtelijk gebiedsverbod of in sommige gevallen een traject tot uitzetting. Het gaat dan om een boete voor de aanhoudende overlast. Vaak gaat het dan om overlast door alcohol, softdrugs, bedelen en afval.

7. In het NOS-artikel noemt de burgemeester dat het beboeten van dakloze mensen in uiterste gevallen wel gerechtvaardigd is. Al eerder noemde de burgemeester dat ingrijpen kan met betrekking tot aanhoudende overlast. Kan het college toelichten wat hiermee wordt bedoeld en wat wordt verstaan onder aanhoudende overlast?

De gemeentelijke werkwijze is erop gericht dak- en thuisloze mensen in kaart te brengen en toe te leiden naar zorg, hulp en opvang. Wanneer er sprake is van aanhoudende overlast en andere interventies niet werken, kan er een sanctie worden opgelegd om de situatie te normaliseren. Dit kan in de vorm van een boete, een bestuursrechtelijk gebiedsverbod of in sommige gevallen een traject tot uitzetting. We spreken van aanhoudende overlast als een persoon of personen, ondanks waarschuwingen en/of andere interventies, geen einde maakt aan de betreffende overlastvorm(en).

Het college van burgemeester en wethouders,
de secretaris, de locoburgemeester,