Schrif­te­lijke vragen Afval­beleid gemeente Den Haag

Indiendatum: sep. 2018
Antwoorddatum: 20 nov. 2018

Het raadslid mevrouw Teunissen heeft op 10 september 2018 een brief met daarin tweeëndertig vragen aan de voorzitter van de gemeenteraad gericht.
Overeenkomstig artikel 30 van het reglement van orde voor vergaderingen en andere werkzaamheden van de raad, beantwoordt het college deze vragen als volgt.

In het kader van de aankomende vernieuwing van het contract tussen de gemeente en AVR heeft de Partij voor de Dieren een aantal vragen.

De fractie van de Partij voor de Dieren krijgt graag meer inzicht in de volledige grondstoffenketen en in de bijbehorende kosten en baten van verschillende afvalstromen om te komen tot een goede besluitvorming over de nieuwe aanbestedingsstrategie.

Overeenkomstig art. 30 van het Reglement van orde stelt het raadslid Christine Teunissen de volgende vragen:

1. De inzameling van huishoudelijk afval wordt in Den Haag voornamelijk verzorgd door de NV Haagse Milieu Services (HMS). Overslag, transport en verwerking van huishoudelijk restafval, GFT en grof huishoudelijk afval zijn geregeld in een overeenkomst met de AVR. Op welke manier verwerkt de AVR deze afvalfracties? Welke instanties zijn verantwoordelijk voor het hergebruik? Op welke manier wordt het afval hergebruikt? Door wie wordt de inzameling van huishoudelijk afval nog meer verzorgd?

De diverse afvalstromen worden als volgt verwerkt:

Huishoudelijk restafval wordt thermisch verwerkt (verbrand) door AVR, waarbij energie en grondstoffen (metalen; granulaten) worden teruggewonnen. Via nascheiding wordt vanaf november 2018 plastics en drankenkartons uit het restafval gesorteerd en gerecycled. Ook worden uit bodemassen metalen gerecycled en de granulaten (puin, glas, etc.) geschikt gemaakt voor gebruik in de betonindustrie.

Grofvuil wordt gesorteerd naar herbruikbare stromen. Het residu wordt verbrand met energieterugwinning. AVR heeft de sortering van grofvuil ondergebracht bij Renewi.

Het gft wordt gecomposteerd. AVR is hiervoor verantwoordelijk en heeft dit ondergebracht bij Indaver (locatie Maasvlakte).

Uit het machinaal veegvuil wordt zand gesorteerd, zodat dit kan worden hergebruikt. Het residu wordt met het restafval verbrand.

De inzameling van het huishoudelijke afval wordt in Den Haag door HMS verzorgd. AVR heeft hierin geen rol. Ook worden per kalenderjaar vier instellingen (per kwartaal één instelling) aangewezen om textiel huis-aan-huis in te zamelen. Verder wordt huishoudelijk afval ingezameld via Afval Loont (weliswaar franchise HMS), stadsboerderijen, kringloopbedrijven, Omega en Renewi (brood).

2. Hoeveel rekent AVR nu aan HMS voor de afvalverwerking?

AVR rekent niets aan HMS voor de afvalverwerking. De gemeente Den Haag heeft een contract met AVR voor de afvaloverslag, transport en verwerking. Daarnaast heeft gemeente Den Haag een overeenkomst met HMS voor de afvalinzameling.

3. De met bronscheiding ingezamelde fracties PMD, papier en karton, glas, textiel en elektronisch afval worden door de HMS ingezameld. Welk bedrag betaalt of ontvangt HMS voor de inzameling? Graag een uitsplitsing per fractie.

De inzameling van papier en karton, glas en textiel wordt niet separaat met HMS verrekend. Voor het legen van verzamelcontainers PMD en elektronisch afval krijgt HMS een vergoeding op basis van werkelijk gemaakte uren.

4. Het grof huishoudelijk afval gaat via de AVR naar een nascheidingsinstallatie van Renewi (voorheen Van Gansewinkel) in Amsterdam. Wat is de financiële constructie tussen AVR en Renewi? Graag een toelichting.

Renewi is onderaannemer van AVR. De financiële constructie tussen AVR en Renewi is ons niet bekend.

5. Welke fracties van het grof huishoudelijk afval worden van restafval nagescheiden? In welk eindproduct komen deze fracties terecht en door welke instanties worden ze verwerkt? Graag een uitsplitsing per fractie.

Uit het restafval wordt geen grof huishoudelijk afval nagescheiden. Het grof huishoudelijk afval wordt apart ingezameld en vervolgens gesorteerd.

6. Volgens Avalex, een samenwerkingsverband voor de inzameling van afval in de gemeenten Voorburg-Leidschendam en Rijswijk, is nascheiding geen goede techniek voor alle grondstoffen. Zo zouden nagescheiden textiel, glas en gft ongeschikt zijn voor hergebruik en zou papier onbruikbaar worden. Deelt het college deze conclusie? Welke fracties van het Haagse grof huishoudelijk afval zijn ongeschikt geworden voor hergebruik door nascheiding?

Het college volgt de marktonderzoeken en –inzichten hierin. Momenteel wordt voornamelijk nascheiding van plastic verpakkingen en drankenkartons aangeboden door de markt. Er zijn momenteel wel technieken in ontwikkeling die het mogelijk maken om meer fracties uit het restafval te halen door nascheiding. Deze ontwikkeling worden door gemeente nauwlettend gevolgd. Er zijn geen fracties van grof huishoudelijk afval, die door nascheiding ongeschikt worden voor hergebruik. Het grof huishoudelijk afval wordt in Den Haag separaat ingezameld.

7. Huishoudelijk restafval wordt door de HMS afgevoerd naar het overslagstation in de Binckhorst. Van daar wordt het per schip getransporteerd naar de AVR in Rozenburg, waar het afval wordt verbrand en een afval-energiecentrale (elektriciteit en warmte). Betaalt de HMS de AVR voor de verwerking van het afval? Levert het laten verwerken van de grondstoffen ook inkomsten op voor HMS door de winning van grondstoffen? Zo ja, hoeveel?

Zie de beantwoording van vraag 2.

8. In de eerder genoemde brief staat dat de AVR in de loop van 2018 het Haagse restafval uit wijken waar PMD niet gescheiden wordt ingezameld voor verbranding in een sorteerinstallatie verwerkt, om het herbruikbare plastic er uit te halen. Waarom zet de AVR niet in op bronscheiding in wijken waar dat nu nog niet gebeurt, en wel op nascheiding?

AVR is niet verantwoordelijk voor de inzameling en hiermede ook niet voor bronscheiding. AVR bood de gemeente de mogelijkheid van nascheiding van kunststof en drankenkartons uit het restafval aan. November 2018 start de nascheiding. Dit biedt Den Haag de mogelijkheid voor een hoger afvalscheidingspercentage.

9. In de brief wordt niet gesproken over de verwerking van de fractie frituurvetten en -oliën. Op welke manier worden frituurvetten en -oliën verwerkt? Klopt het dat de HMS aan AVR moet betalen voor het verwerken van frituurvetten- en olien? Zo ja, hoeveel?

Gebruikt frituurvet wordt verwerkt tot grondstof voor schone biobrandstof. HMS betaalt niet aan AVR voor het verwerken van frituurvetten en oliën.

10. Het GFT wordt door de AVR voor compostering aan Indaver in Europoort geleverd. Betaalt de AVR voor de compostering? Zo ja, hoeveel?

Dat is ons niet bekend. Wij zijn alleen bekend met de overeenkomst tussen AVR en gemeente, waarin staat dat AVR voor de gemeente het gft-afval composteert en tegen welk tarief.

11. Hoeveel levert de Haagse afvalverwerking op voor resp. HMS, de gemeente Den Haag, Renewi en AVR?

De verwerking van het Haagse afval levert de gemeente (en HMS) niets op, maar brengt kosten met zich mee. Het is ons niet bekend wat het Renewi en AVR oplevert.

In de publiek-private samenwerking tussen HMS en Renewi voert die laatste het operationele management. Uit de jaarrekening van HMS blijkt dat vuilnismannen en -vrouwen in dienst zijn van HMS, de vuilniswagens en gebouwen op de balans staan van de HMS en de bestuursleden betaald worden door de HMS.

12. Waaruit bestaat het operationele management van Renewi? Zo concreet mogelijk: wat doet Renewi?

Renewi heeft geen rol in het operationele management van HMS. Wel levert Renewi ondersteunende diensten zoals ICT, een FSCC (Financial Shared Services Center), HR-systemen en een SHEQ (Safety, Health, Environment and Quality-officer door middel van diverse Service Level Agreements).

13. Hoeveel en welke bestuursleden van de HMS zijn in dienst van Renewi?

Er is één bestuurder in dienst van Renewi, namelijk de statutair directeur.

14. Hoe groot is de kapitaalinbreng van Renewi?

Er is geen sprake van kapitaalinbreng vanuit Renewi.

15. Welke rol heeft Renewi bij het aanleveren van afval aan de AVR? Levert de HMS het afval aan Renewi, dat het doorlevert aan de AVR? Of levert de HMS rechtstreeks aan de AVR, zonder tussenkomst van Renewi?

De verwerking van de monostromen is voor rekening en risico van Renewi. De eventuele overeenkomsten van Renewi met verwerkers zijn ons niet bekend. De reststromen (gft, grof huishoudelijk afval en restafval) gaan na inzameling door HMS over naar AVR voor transport en verwerking.

16. Wat is de rol van Renewi in het aankomende aanbestedingstraject?

Renewi heeft geen rol in de aanbestedingsprocedure. Renewi kan wel - net als elke andere marktpartij - inschrijven op de aanbesteding.

17. Hoe draagt Renewi, dat als Van Gansewinkel tot enkele jaren geleden een combinatie vormde met de AVR, zorg voor een zuiver aanbestedingstraject? Hoe zorgt Renewi ervoor dat andere partijen geen concurrentienadeel ondervinden van deze voormalige samenwerking tussen AVR en Van Gansewinkel?

Renewi hoeft daarvoor niet te zorgen, omdat zij geen rol heeft in de door de gemeente te organiseren aanbestedingsprocedure. Het is aan de gemeente om ervoor te zorgen dat alle (mogelijke) inschrijvers, waaronder Renewi, zullen beschikken over dezelfde informatie.

18. Hoe gaat Renewi ervoor zorgdragen dat bestuursleden en aandeelhouders die eerder bij de AVR betrokken waren, nu buiten het aanbestedingstraject blijven?

Zie de beantwoording van vraag 17.

19. Hoe is de governance gewaarborgd in het gehele proces?

Governance is een begrip dat voor meerdere interpretaties vatbaar is. Als wij uitgaan van governance in de betekenis van “dat een organisatie een degelijk patroon van goede resultaten behaald”, dan is dit zoveel mogelijk gewaarborgd door het proces van voorbereiding en aanbesteding te doorlopen door een multidisciplinair projectteam.

Over het aandeel van Haags afval in de inkomstenstroom van de AVR:

20. Hoeveel elektriciteit produceert de AVR per jaar door afval te verbranden? Hoeveel inkomsten staan daar tegenover? Welke percentage van die elektriciteit wordt met afval uit Den Haag geproduceerd?

In 2017 heeft AVR in totaal 8,5 PJ energie geleverd aan de omgeving. Hiervan was 1,9 PJ elektriciteit. Door de diverse activiteiten van AVR is niet te zeggen hoeveel hiervan aan het Haagse afval is te herleiden.

21. Hoeveel warmte produceert de AVR per jaar door afval te verbranden? Hoeveel inkomsten staan daar tegenover? Welke percentage van die warmte wordt met afval uit Den Haag geproduceerd?

In 2017 heeft AVR in totaal 8,5 PJ energie geleverd aan de omgeving. Hiervan was 5,6 PJ warmte. Door de diverse activiteiten van AVR is niet te zeggen hoeveel hiervan aan het Haagse afval is te herleiden.

22. Hoeveel CO2 produceert de AVR per jaar door afval te verbranden? Hoeveel inkomsten staan daar tegenover? Welke percentage van die CO2 wordt met afval uit Den Haag geproduceerd?

In 2017 heeft AVR in totaal, direct en indirect, 2,2 Mton CO2 uitgestoten, waarvan 1,3 Mton biogeen. Dit betreft de locaties Rozenburg en Duiven en heeft betrekking op twee afvalverbrandingsfabrieken, een industriële waterfabriek en twee biomassacentrales. In totaal is 628 kton CO2 vermeden in de keten bij de levering van energie. Daar staan geen inkomsten tegenover (bron: AVR jaarbericht 2017). Door de diverse activiteiten van AVR is niet te zeggen hoeveel hiervan aan het Haagse afval is te herleiden.

23. Hoeveel waardevolle en/of zware metalen haalt de AVR jaarlijks uit de assen? Hoeveel inkomsten staan daar tegenover? Welke percentage van die waardevolle en/of zware metalen wordt met afval uit Den Haag geproduceerd?

Gemiddeld bestaan de Nederlandse bodemassen uit ongeveer 7% metalen. Gemiddeld wordt door AVR ongeveer 5 kg metalen per inwoner per jaar gerecycled via de bodemassen. Door de diverse activiteiten van AVR is niet te zeggen hoeveel hiervan aan het Haagse afval is te herleiden.

24. Is een trend waarneembaar in de aangeleverde volumes over de afgelopen jaren en hoe verhoudt dit zich met de wens meer te scheiden?

De jaarlijkse volumes voor afvalverwerking zien we bij huishoudelijk restafval, gft en grofvuil in de afgelopen jaren een lichte stijging. De volumes hangen samen met o.a. het aantal inwoners en de aantrekkende economie. Bij een goedlopende economie wordt over het algemeen meer geconsumeerd en meer afval aangeboden door de huishoudens. Door naast bronscheiding óók op nascheiding in te zetten en door in de nieuwe afvalverwerkingscontracten te richten op hergebruik van producten en materialen, wordt getracht de hoeveelheid te verbranden afval te verminderen.

Publieke afvalbedrijven moeten aan de 80/20-regel voldoen: 80 procent van de inkomsten moet gegenereerd worden uit afval van de eigenaren (meestal gemeentes). De AVR is een private partij en hoeft daarom niet aan die regel te voldoen: het kan afval vanuit heel Europa verwerken.

25. Hoeveel afval haalt de AVR jaarlijks uit het buitenland? Welke vergoeding staat daar tegenover?

In 2016 importeerde AVR ongeveer 22% buitenlands afval. In 2017 was dit ongeveer 19% van haar totale capaciteit. In 2018 zal AVR circa 16% restafval importeren. Informatie over vergoedingen is bij ons niet bekend.

26. Welk gedeelte van de maximum capaciteit van de AVR wordt ingenomen door afval uit Den Haag?

AVR heeft een totale capaciteit in haar twee afvalverbrandingsinstallaties van 1.690 kton per jaar. Het Haagse restafval was in 2017 ca. 150 kton.

27. Welk gedeelte van de maximum capaciteit van de AVR wordt ingenomen door Nederlands afval?

AVR zet in 2018 84% van haar capaciteit in voor Nederlands afval.

28. In hoeverre ondervindt het Haagse afval een concurrentienadeel, aangezien de AVR in theorie ongelimiteerd afval uit het buitenland kan importeren?

Er is geen concurrentienadeel ondervonden.

29. In hoeverre exporteert de AVR zelf (chemisch) afval richting het buitenland?

AVR exporteert geen afval naar het buitenland.

Over contractuele aanleververplichtingen:

30. Moet Den Haag momenteel een minimale hoeveelheid afval per jaar bij de AVR aanleveren? Zijn in het contract boeteclausules opgenomen indien deze niet gehaald worden? Graag uitsplitsen per fractie.

Nee, de gemeente Den Haag heeft in het huidige contract geen volumeverplichting.

31. Worden afvalvrachten ook geweigerd door de AVR? Zo ja, hoe vaak en hoe veel?

AVR heeft het recht om afvalvrachten te weigeren indien deze niet voldoen aan de afgesproken acceptatievoorwaarden. Afgelopen jaar zijn enkele partijen grofvuil afgekeurd (door aanwezigheid van autobanden, gasflessen, etc.). Ook vindt regelmatig afkeur plaats van een deel van het gft dat gescheiden is ingezameld omdat dit teveel vervuild was met restafval. Hierop wordt gericht actie ondernomen om dit te verhelpen.

32. Wat zijn de consequenties als AVR niet in staat is het afval uit Den Haag zelf te verwerken?

Gezien de beschikbare verwerkingscapaciteit van AVR en het huidige contract lopen we hierin geen risico. Zie ook de beantwoording van vraag 26.

Het college van burgemeester en wethouders,