Schrif­te­lijke vragen Duitse militair begraven op onjuiste locatie

Indiendatum: 29 jan. 2025
Antwoorddatum: 11 mrt. 2025

Het raadslid de heer van den Bos heeft op 6 februari 2025 een brief met daarin 10 vragen aan de voorzitter van de gemeenteraad gericht. 

Overeenkomstig artikel 30 van het reglement van orde voor vergaderingen en andere werkzaamheden van de raad, beantwoordt het college deze vragen als volgt. 

Op de Gemeentelijke Begraafplaats Westduin op het CWGC-ereveld (rij 3, grafnummer 52) zou volgens de grafsteenaanduiding een onbekende Britse vliegenier van de R.A.F. begraven liggen. Volgens meerdere bronnen, waaronder de Studiegroep Historisch Ockenburg, is de grafsteenaanduiding echter onjuist. Dit is het graf van de Duitse militair van de Kriegsmarine Gerhard Muthwil [1] . 

1. Is het college op de hoogte van de casus, die ook in het AD [2] van mei 2023 beschreven staat? 

Het college is op de hoogte van deze casus. 

2. Erkent het college dat er voldoende bewijs is om te veronderstellen dat de grafsteenaanduiding over een anonieme Britse soldaat op de Gemeentelijke Begraafplaats Westduin niet klopt en dat de Duitse militair Gerhard Muthwill hier begraven ligt? 

Een dergelijke erkenning is voorbehouden aan de Commonwealth War Graves Commission (CWGC) en De Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge (VDK), niet aan het college. Niettemin komen de bevindingen van het Haags Gemeentearchief overeen met de bevindingen van de Studiegroep Historisch Ockenburg, dat waarschijnlijk de Duitse militair Gerhard Muthwill hier begraven ligt en niet een anonieme Britse soldaat. 

3. Is het college het met de Partij voor de Dieren eens dat deze kwestie netjes opgelost dient te worden? 

Het college begrijpt dat een oplossing vinden respectvol is, zeker tijdens herdenkingen en rondleidingen voor het verlies van (Britse) militairen in oorlogstijd. De gemeente heeft in dit stadium geen rol in deze casus, omdat we niet de rechthebbende, noch de eigenaar van het graf zijn. Hieronder kort de rollen die nu van toepassing zijn: 

− De Commonwealth War Graves Commission (CWGC) is de eigenaar en rechthebbende van het betreffende graf. Zij hebben zeggenschap en dienen toestemming te geven voor een eventuele opgraving van de vermeende Duitse militair. 

Omdat Duitse militairen uit de Tweede Wereldoorlog in Nederland onder de jurisdictie vallen van de Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge (VDK) heeft de CWGC met deze organisatie contact gezocht. 

− De Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge (VDK) is verantwoordelijk voor de lichamen van overleden Duitse militairen. Zij zijn de beheerder van begraafplaats in Ysselsteyn, de centrale begraafplaats voor in Nederland gesneuvelde Duitse militairen. Zij moeten akkoord gaan met de bevindingen van de Studiegroep Historisch Ockenburg. Ook moeten zij toestemming geven aan de CWGC om de stoffelijke resten op te (laten) graven en overbrengen naar Ysselsteyn. 

− De Bergings- en Identificatiedienst Koninklijke Landmacht (BIDKL) kan indien gewenst de Duitse militair herbegraven op de begraafplaats in Ysselsteyn als er een vergunning is voor opgraving en dus toestemming van CWGC en de VDK. 

− De Oorlogsgravenstichting is de beheerder van het terrein met Britse militaire graven op de gemeentelijke begraafplaats Westduin. Gemeente Den Haag is gedelegeerd beheerder van het terrein met Britse militaire graven op de gemeentelijke begraafplaats Westduin. Zo verzorgen wij het gazon. 

− De Stichting Nationale Herdenking ’s-Gravenhage (SNHG) en de Studiegroep Historisch Ockenburg (SHO) zijn betrokken belangstellenden vanuit historisch perspectief, rondleidingen en herdenkingen. Zij hebben contact gelegd met VDK en CWGC om tot een oplossing te komen en zoeken veel uit. 

Er is in 2023 met de gesprekspartners van SNHG, SHO en onze collega van de gemeentelijke begraafplaats Westduin overleg geweest over herbegraven van de Duitse militair. De rollen en de eventuele technische uitdaging van opgraven zijn toen besproken. Zo kan na circa 80 jaar niet gegarandeerd worden dat alle stoffelijke resten in het betreffende graf uitsluitend van de Duitse militair zijn. Door natuurlijke processen kunnen resten verschuiven en vermengen met de resten van de dicht naastgelegen Britse militairen. Aangezien er geen nabestaanden van de Duitse militair bekend zijn, is een eventuele DNA check niet mogelijk. Hierdoor bestaat het risico dat er resten van Britse militairen herbegraven worden in Ysselsteyn. Dit is niet wenselijk. De grafrust voor (Britse) militairen is een belangrijk uitgangspunt. 

We zijn in overleg met SNHG, SHO en BIDKL hoe we consensus bij de verantwoordelijke partijen CWGC en de VDK kunnen krijgen over hun standpunt m.b.t. het overbrengen van de vermeende Gerard Muthwill naar Ysselsteyn. Dit zijn langdurige trajecten. 

4. Is het college bekend met het feit dat de Stichting Nationale Herdenking 's-Gravenhage een brief heeft gestuurd aan de burgemeester over de verkeerd begraven Duitse militair Gerhard Muthwill? Op welke manier heeft het college hierop gereageerd?

Het college kent deze brief uit 2021 en is met de gesprekspartner van Stichting Nationale Herdenking ’s-Gravenhage in contact geweest. Zie de beantwoording op vraag drie. 

5. Is het college bekend met het onderzoek van de Studiegroep Historisch Ockenburg? Heeft het college contact met deze Studiegroep hierover? 

Het college is met de gesprekspartner van Studiegroep Historisch Ockenburg in contact geweest. Zie de beantwoording op vraag drie. 

6. Is het college bekend met het feit dat de begraafplaats in Ysselsteyn de centrale begraafplaats is voor in Nederland gesneuvelde Duitse militairen?  [3]

Het college is hiermee bekend. 

7. Is het college bekend met het feit dat de Bergings- en Identificatiedienst Koninklijke Landmacht (BIDKL) in 2023 10 Duitse soldaten uit de Tweede Wereldoorlog heeft herbegraven op de Duitse militaire begraafplaats in Ysselsteyn? [4]

Het college is hiermee bekend. 

8. Erkent het college dat het gegeven normale internationale afspraken en protocol ook normaal zou zijn dat Gerhard Muthwill herbegraven wordt op de Duitse militaire begraafplaats in Ysselsteyn?

Het college begrijpt deze lijn, maar heeft geen expertise op deze internationale afspraken en protocol over het begraven van militairen, omdat de gemeente geen eigenaar noch de rechthebbende is van het graf van de vermeende Gerhard Muthwill. Bij dit soort vraagstukken nemen we contact op met BIDKL. Zie beantwoording van vraag drie. 

9. Is het college bereid om de BIDKL te contacteren over deze zaak en hen aan te sporen om samen met de Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge een herbegraving van Gerhard Muthwill te organiseren? 

Er is contact met BIDKL. Zie de beantwoording op vraag drie en acht. 10. Is het college bereid om zich in te zetten zodat de herbegraving van Gerhard Muthwill binnen afzienbare tijd plaats kan vinden? Zie antwoord op vraag drie. 

Het college van burgemeester en wethouders, 

[1] https://www.ad.nl/den-haag/duitser-zonder-hoofd-ligt-op-verkeerd-ereveld-fout-al-jaren-bekend-maar-niemand-doet-iets~ac88e2dd/ 

[2] https://www.ad.nl/den-haag/duitser-zonder-hoofd-ligt-op-verkeerd-ereveld-fout-al-jaren-bekend-maar-niemand-doet-iets~ac88e2dd/ 

[3] https://oorlogsgravenstichting.nl/monumenten/ysselsteyn-duitse-militaire-begraafplaats 

[4] https://www.defensie.nl/actueel/nieuws/2023/06/29/laatste-rustplaats-voor-duitse-soldaten-uit-wo-ii