Amen­dement Behoud Gedempte gracht

De raad van de gemeente Den Haag, in vergadering bijeen op woensdag 13 mei 2020, ter bespreking van het voorstel van het college inzake het voorstel van het college inzake Verklaring van geen bedenkingen (Wabo) ten aanzien van aanvraag om omgevingsvergunning voor Spui 153, 165, 167 en 169 en Gedempte Gracht 671 tot en met 683 (RIS305058).

Besluit om:

• het dictum aan te passen door “te verklaren … het kappen van 1 boom” (p. 4) te vervangen door: “te verklaren bedenkingen te hebben tegen de omgevingsvergunning voor het voor het gedeeltelijk slopen en renoveren van de panden Spui 149, 153 tot en met 171 en Gedempte Gracht 671 tot en met 683 en het realiseren van nieuwbouw en het kappen van 1 boom.”
• de tekst in het raadsvoorstel aan te passen zoals in de bijlage is weergegeven.

Toelichting:

Op dit moment is het afgeven van een verklaring van geen bedenking onwenselijk. Met het voorliggende bouwplan wordt afgeweken van het bestemmingsplan en wordt afgeweken van de inbreng van de Commissie Ruimte toen over het PUK is gesproken en de waarden die in het PUK zelf worden benoemd. Met dit plan worden de gebouwen gesloopt die door het Rijk en de gemeente als beeldbepalend zijn vastgelegd in het Rijksbeschermd stadsgezicht en wordt de kleinschalige structuur die juist zo uniek is op deze plek verlaten. Het is niet in het belang van de ruimtelijke ordening om op deze wijze afwijking van het bestemmingsplan te accepteren. In de bijlage is de motivering van het niet afgeven van de verklaring van geen bedenking gemotiveerd en deze tekst vervangt het collegevoorstel.

Bijlage:

Raadsvoorstel inzake Verklaring van geen bedenkingen (Wabo) ten aanzien van aanvraag om omgevingsvergunning voor Spui 153, 165, 167 en 169 en Gedempte Gracht 671 tot en met 68

Aanleiding

Op 26 november 2015 heeft de gemeenteraad een besluit genomen over de nieuwe algemene verklaring van geen bedenkingen (RIS288041). Daarmee heeft de raad bepaald in welke gevallen het college gebruik kan maken van de algemene verklaring van geen bedenkingen en in welke gevallen er een specifieke verklaring van geen bedenkingen nodig is. De onderhavige aanvraag voor het gedeeltelijk slopen en renoveren van de panden Spui 149, 153 tot en met 171 en Gedempte Gracht 671 tot en met 683 en het realiseren van nieuwbouw en het kappen van 1 boom, valt gezien de aard van het plan onder de categorie waarvoor een specifieke VVGB is vereist. De aanvraag blijft binnen de kaders van het vastgestelde Plan-uitwerkingskader (PUK).

Initiatief

Op 1 februari 2018 is de initiële aanvraag omgevingsvergunning ingediend door Sistra B.V. (Stichting Levi Lassen) voor het bouwen in afwijking van het bestemmingsplan. De aanvraag voor het gedeeltelijk slopen en renoveren van de panden Spui 149, 153 tot en met 171 en Gedempte Gracht 671 tot en met 683 en het realiseren van nieuwbouw en het kappen van 1 boom, omvat de Wabo-activiteiten: ‘bouwen’; ‘handelen in strijd met regels ruimtelijke ordening’; ‘handelingen met gevolgen voor beschermde monumenten’; ‘kappen’; ‘slopen in beschermd stadsgezicht’ en ‘handelingen met gevolgen voor beschermde plant- en diersoorten’. Hiermee worden 19 woningen en 525 m2 winkels/horeca gerealiseerd.

Procedure

De aanvraag omgevingsvergunning is qua gebruik, bouwmassa en overschrijding van bouwvlakken, niet in overeenstemming met het bestemmingsplan ‘Spuimarkt’ met de bestemmingen ‘Gemengd-1’ en de dubbelbestemmingen ‘Waarde-Archeologie’ en ‘Waarde-Cultuurhistorie’. Het bestemmingsplan biedt geen toereikende afwijkingsmogelijkheid voor de geconstateerde strijdigheid, waardoor de uitgebreide voorbereidingsprocedure moet worden doorlopen. De ontwerp Verklaring van geen bedenkingen heeft van 10 december 2019 tot en met 21 januari 2020 samen met de ontwerp-omgevingsvergunning, inclusief de ruimtelijke onderbouwing van het project, ter inzage gelegen, waarbij een ieder in de gelegenheid is gesteld een zienswijze in te dienen. De ingediende zienswijzen worden bij de besluitvorming over de omgevingsvergunning betrokken en de raad zal met inachtneming van deze zienswijzen en de reactie daarop van het college moeten beslissen over een definitieve verklaring. Er zijn 2 zienswijzen ingediend. Hierop wordt verderop ingegaan.

Ruimtelijke onderbouwing

De locatie waarop deze aanvraag betrekking heeft, is grotendeels gelegen op de Gedempte Gracht en betreft het slopen van de bestaande panden. Met voorliggend bouwplan wordt de bouwmassa en het bouwvlak vergroot. De raad acht dit voornemen niet in het belang van een goede ruimtelijke ordening.

Allereerst moet vermeld worden dat sprake is van een Rijksbeschermd stadsgezicht. In de toelichting op de aanwijzing van het centrumgebied in 1994 wordt aangegeven dat er sprake is van een historische drie-eenheid: het regeringscentrum, het burgerlijk centrum en het centrum van handel en nijverheid. Dit laatste is meer herkenbaar in de lokale straatnamen dan in de feitelijke situatie vanwege veel sloop in het verleden. Aangegeven wordt dat de oudste kern van het Spuikwartier gelegen is tussen Spuistraat, Spui, Gedempte Gracht en Wagenstraat. Specifiek wordt vermeld: “Hoewel er door cityvorming en sanering veel uit het verdere verleden verloren is gegaan, vertoont het Spuikwartier, voor wat ervan resteert, nog diverse kenmerken van de vroegere handel- en nijverheidsbuurt met zijn typerende koppeling van woon-- en werkfuncties, veelal in hetzelfde pand. Ook nu nog treft

men hier een naar verhouding groot aantal opslag- en werkplaatsen aan. In het gehele beschermde gebied is de historisch-ruimtelijke structuur, dat wil zeggen het historische patroon van

straten, stegen, open ruimten en waterlopen, in samenhang met de schaal van de bebouwing ter plaatse, zoals in het voorgaande geschetst, van belang.” Binnen de aanwijzing is derhalve benadrukt dat de kleinschalige structuur waardevol is om te behouden. Met het creëren van een groot bouwvlak van de huidige bebouwing aan de Gedempte Gracht wordt hier afstand van genomen. De kleinschaligheid van relatief kleine panden, achterhuizen en binnenplaatsen verdwijnt en wordt vervangen door een achterzijde van panden die niets meer met de voorzijde te maken heeft.

Daarnaast wordt in het bestemmingsplan Spuimarkt aangegeven dat alleen nog op de hoek van het Spui met de gedempte Gracht nog diverse kenmerken van de vroegere handel- en nijverheidsbuurt vertoond worden. Bovendien zijn in het Monumenten Inventarisatie Project deze historische gebouwen als behoudenswaardig aangemerkt. In het bestemmingsplan is zelfs aangegeven dat deze gebouwen ‘essentiële onderdelen van het rijksbeschermde stadsgezicht’ zijn en de ‘sloop van deze gebouwen is ongewenst’. Dit plan is hiermee in strijd en de raad verklaart de zienswijze gegrond die hierop wijst.

Concreet zijn deze panden in het bestemmingsplan aangewezen als beeldbepalende gebouwen en hebben de dubbelbestemmingen ‘Waarde-Archeologie’ en ‘Waarde-Cultuurhistorie’. Op die manier is extra verankert dat er geen sloop plaats zou vinden en de bestaande structuur zou worden behouden. De gemeenteraad was namelijk van oordeel dat dit in het belang is voor een goede ruimtelijke ordening. In het voorliggende plan is niet afdoende gemotiveerd waarom behoud nu niet meer wenselijk en mogelijk zou zijn.

In het coalitieakkoord is verder vastgelegd dat we trots zijn op ons erfgoed en dat aandacht wordt besteed aan de toekomst van markante gebouwen. Hiervoor wordt samen met de eigenaar een nieuwe bestemming gevonden of karakteristieke elementen uit het gebouw moeten terugkomen in een nieuw gebouw. Bij het voornemen tot sloop van de karakteristieke gebouwen aan de Gedempte Gracht is niet ingezet om delen van de gebouwen te behouden. Ook al zullen de voorgevels historiserend worden teruggebracht en heeft dat de uiteindelijke instemming van de welstandscommissie, dan nog verdwijnen de oorspronkelijke 17de- en 18de-eeuwse panden die de Raad eerder als beschermingswaardig heeft gedefinieerd. Dit is des te meer onwenselijk gegeven dat uit onderzoek blijkt dat de panden en de structuur van de bebouwing hoge monumentenwaarde heeft.

Verder is in het PUK van 15 november 2016 (RIS295589) een zeer ruim en multi-interpretabel kader door het college meegegeven waaruit bij de behandeling in de Commissie Ruimte van 18 januari 2017 al bleek dat de raad hier veel zorgen over had. De wethouder wees er toen op dat ‘de gemeente ertoe is gehouden een wijziging binnen het bestemmingsplan goed te keuren. Buiten het bestemmingsplan is er sprake van buitenplanse afwijking en daar geeft deze PUK de ruimte voor. Dat moet beoordeeld worden door raad.’ Verder staat in het verslag dat de wethouder zich binnen de geldende regelgeving (bestemmingsplan) zal inzetten voor behoud van de historische waarde van de panden en dat geen sprake zal zijn van grootschalige sloop. Met voorliggend plan heeft de Raad en een ruime beoordelingsruimte om dit plan af te keuren gegeven dat in de Commissie alle rechten werden voorbehouden en het feit dat de historische waarden toch zullen verdwijnen. Verder is van het PUK afgeweken door de bebouwing van het Spui en Gedempte Gracht afzonderlijk in planvorming te brengen waardoor de Raad niet integraal een oordeel kan vellen over of deze ontwikkeling in het belang is van een goede ruimtelijke ordening.

In de zienswijze blijkt verder hoe ruim en welke verschillende interpretaties bestaan bij de formulering en dat er sprake is van afwijking van de gedachte achter het PUK. Zo staat er: ‘De gemeente vindt dat dit stukje historische binnenstad in maat en schaal behouden moet blijven. Het is het laatste stukje kleinschalige bebouwing in dit deel van de binnenstad en een van de oudste delen van de binnenstad.’ Zoals eerder betoogd is hier geen sprake meer van gegeven dat er een groot aaneengesloten gebouw ontstaat. Daarnaast zijn er terechte punten in de zienswijze naar voren gekomen over de bouwhoogte en positionering van het bouwvlak. Specifiek werd in het collegebesluit aangegeven dat “Een deel van de rand langs de Gedempte Gracht kan vervangen worden door nieuwbouw, mits schaal en verkaveling gehandhaafd worden. Een grotere bouwhoogte is uit stedenbouwkundig oogpunt (betere aansluiting op de hogere panden van de Markthof) of haalbaarheid (meer woningen) mogelijk, mits dit beperkt blijft tot de twee panden direct grenzend aan de Markthof en er slechts één laag wordt toegevoegd.” Hieraan wordt ook niet voldaan gegeven de volledige sloop van de panden aan de Gedempte Gracht.

Concluderend is de raad van mening dat met dit plan niet voldoende recht wordt gedaan aan de waarden die in de aanwijzing Rijksbeschermd stadsgezicht, het Monumenten Inventarisatie Project, het PUK en het bestemmingsplan zijn benoemd en het derhalve niet in het belang van een goede ruimtelijke ordening is om dit plan ongewijzigd uit te voeren.

Zienswijzen en beantwoording

Gedurende de periode van ter inzage legging van de ontwerpverklaring zijn 2 zienswijzen ingediend. Een op 20 januari 2020 ontvangen zienswijze is ingediend door Stichting SOS Den Haag. En een op 21 januari 2020 ontvangen zienswijze is ingediend door een bewoner van de Markthof. De volledige zienswijzen zijn als bijlagen bijgevoegd. Het college heeft deze ingediende zienswijzen in haar beantwoording weerlegd. Naar ons oordeel is daarbij voorbijgegaan aan de hierboven aangehaalde argumenten. De in deze zienswijzen verwoorde punten zijn voor de raad namelijk mede aanleiding tot het weigeren van het afgeven van de verklaring van geen bedenkingen.

Gezien het vorenstaande stelt het college de raad voor het volgende besluit te nemen:

de raad van de gemeente Den Haag,

gezien het voorstel van het college van 7 april 2020,

besluit:

I. te verklaren bedenkingen te hebben tegen de omgevingsvergunning voor het voor het gedeeltelijk slopen en renoveren van de panden Spui 149, 153 tot en met 171 en Gedempte Gracht 671 tot en met 683 en het realiseren van nieuwbouw en het kappen van 1 boom

Aldus besloten in de openbare raadsvergadering van 13 mei 2020