Schrif­te­lijke vragen Bescherm ecologie van de onder­grond

Indiendatum: 23 aug. 2021
Antwoorddatum: 21 sep. 2021

Het raadslid de heer Smit heeft op 23 augustus 2021 een brief met daarin twaalf vragen aan de voorzitter van de gemeenteraad gericht.

Overeenkomstig artikel 30 van het reglement van orde voor vergaderingen en andere werkzaamheden van de raad, beantwoordt het college deze vragen als volgt.

Het bodemleven is de basis van ons ecosysteem. We kunnen niet zonder de bacteriën, schimmels en insecten (en nog veel meer) in de ondergrond. Deze organismen zijn echter zelden zichtbaar en ontsnappen zo gemakkelijk aan onze aandacht. Ook in de Nota Stadsnatuur (RIS305824) is weinig aandacht voor de bescherming van het bodemleven. De Partij voor de Dieren is benieuwd naar de inzet van de gemeente om het bodemleven te beschermen.

Verschillende werkzaamheden kunnen het bodemleven aantasten en daarmee de lokale ecologie schaden. Denk hierbij aan grondroerende werkzaamheden en compactie van de grond door zware machines.

1. Werkt het college aan het beperken van grondroerende werkzaamheden in de Haagse grote groengebieden en ecologische verbindingszones? Zo ja, op welke manier? Zo nee, waarom niet?

Het college hecht grote waarde aan het Haagse groen en is daarom altijd terughoudend met het toestaan van grondroerende werkzaamheden in groengebieden en ecologische verbindingszones. Gezien de beperkte hoeveelheid aan openbare ruimte is het echter onvermijdelijk dat er zo nu en dan grondroerende werkzaamheden in deze gebieden plaatsvinden.

2. Werkt het college aan het beperken van compactie door zware machines in de Haagse grote groengebieden en ecologische verbindingszones? Zo ja, op welke manier? Zo nee, waarom niet?

Bij werkzaamheden buiten verhardingen schrijft de gemeente in haar bestekken voor dat werkzaamheden uitsluitend mogen plaatsvinden binnen van te voren gestelde werkstroken. Binnen deze werkstroken moet insporing beperkt blijven. Wanneer dit niet mogelijk is stelt de gemeente het gebruik van rijplaten verplicht. Daarnaast mogen er binnen de kwetsbare boomzone (tot 1,5 m buiten de kroonprojectie) alleen werkzaamheden worden uitgevoerd via een door de gemeentelijke directievoerder goedgekeurd werkplan. Bij werkzaamheden in bosvakken maakt de gemeente waar mogelijk gebruik van paarden om materiaal te verslepen.

Ook buiten de groengebieden is een gezonde bodem het beschermen waard. Zo zullen (nieuw geplante) bomen beter groeien in een bodem met een gezond bodemleven. Ook zal een bodem met een goede structuur regenwater beter kunnen afvoeren.

3. Beschermt de gemeente de bodemstructuur en het bodemleven bij bouw- of infrastructurele werkzaamheden waar dat mogelijk is tegen beroering en compactie? Zo ja, hoe? Zo nee, waarom niet?

Bij bouw en infrastructurele werken wordt gewerkt binnen de geldende standaarden zoals aangegeven bij vraag 2.

4. Op welke manier verbetert het college de bodemstructuur van gronden waar nieuwe aanplant zal plaatsvinden, van bijvoorbeeld bomen of nieuwe vasteplantenborders?

Bij de aanplant van nieuwe bomen wordt onderscheid gemaakt tussen bomen die in verharding worden geplant en bomen die in open grond worden geplant. De groeiplaatsen in verharding worden voorzien van Haags Bomenzand. Dit speciaal voor de gemeente samengestelde medium zorgt voor een betere ondergrondse zuurstofvoorziening en bevat voeding en bestanddelen om voldoende vocht vast te houden. Bij aanplant van bomen in open grond wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de aanwezige grond. Deze wordt met voedingstoffen verrijkt. Bij de aanleg van nieuwe vaste plantenborders wordt de grondsamenstelling afgestemd op het gewenste sortiment en de lokale bodemomstandigheden. De bestaande grond wordt daarbij verrijkt met een groeimedium dat vaste planten nodig hebben voor een duurzame ontwikkeling.

Het kaal laten liggen van gronden schaadt het bodemleven. Voor het bodemleven heeft het de voorkeur om gronden bedekt te houden, met bijvoorbeeld begroeiing of een mulchlaag.

5. Hoe beschermt het college het bodemleven van ongebruikte gronden, bijvoorbeeld braakliggende terreinen?

Binnen de gemeente wordt er vanuit kostenoverwegingen gestreefd om gronden zo kort mogelijk braak te laten liggen. Liggen gronden langer dan een jaar braak dan raken deze gronden doorgaans al spontaan bedekt geraakt met kruidengroei. In het sporadische geval dat gronden langjarig braak liggen worden deze als “tijdelijke natuur” ingericht. Dit is bijvoorbeeld aan de orde bij de grondreservering voor de toekomstige tram nabij de Houtrustweg.

6. Is het college bereid braakliggende terreinen standaard in te zaaien met een (tijdelijke) beplanting, om zo het bodemleven te beschermen? Zo nee, waarom niet?

Zie het antwoord op vraag 5.

Met verschillende maatregelen kan de bodemstructuur en het bodemleven worden verbeterd. Dit kan nuttig zijn op plekken waar straatbomen staan of waar de gemeente vasteplantenborders heeft aangeplant. Zandgronden, bijvoorbeeld, zijn over het algemeen arm aan organische stof. Deze kunnen worden verbeterd door organische stof toe te voegen, in de vorm van bijvoorbeeld compost. Het aanbrengen van een laag compost bij vasteplantenborders heeft als bijkomend voordeel dat er minder onderhoud zal hoeven plaatsvinden. Een verbeterde bodemstructuur zal een positieve weerslag hebben op plantengroei en regenwaterinfiltratie.

7. Werkt het college aan het verbeteren van de bodemstructuur bij straatbomen en van vasteplantenborders op zandgronden die in haar beheer zijn? Zo ja, op welke manier? Zo nee, waarom niet?

Zoals bij vraag 4 al is toegelicht, vormt een juiste aanleg de basis voor een duurzame groeiplaats. Bij bomen in verharding is het achteraf verbeteren van groeiplaatsen maar beperkt mogelijk en dit kan alleen door het ondergronds inbrengen van voeding en lucht. Omdat in recreatieve gazons verrijking van de bodem op maaiveldniveau zorgt voor ongewenste kruidengroei wordt de methode van ondergronds inbrengen ook toegepast bij bomen in recreatieve gazons. Bij bomen in hoog gras of beplantingsvakken geldt dat door het minder betreden van de boomspiegel en de aanwezigheid van afgevallen bladeren de bodemstructuur minder zorg behoeft. Het extra aanbrengen van een mulchlaag gebeurt in Den Haag slechts incidenteel en alleen wanneer de conditie van de bomen dit vereist. Bij het moderne vaste plantensortiment worden jaarlijks de bovengrondse delen gemulched en blijf dit achter als voeding en bodemverbeteraar. Dit wordt, indien de voedingstoestand van de bodem dit vereist, aangevuld met extra organisch materiaal.

8. Brengt het college periodiek mulchlagen aan bij straatbomen of vasteplantenborders op zandgronden? Zo ja, waar en met welke frequentie? Zo nee, waarom niet?

Zie het antwoord op vraag 7.

Veengronden kennen hun eigen uitdagingen. Door een te lage grondwaterstand kan het veen verteren, waardoor het verzakt en veel broeikasgassen uitstoot.

9. Op welke manier wordt het veen binnen de gemeentegrenzen beheerd? Leiden deze maatregelen tot afbraak van het veen? Op welke manier wordt hiermee omgegaan?

Binnen de gemeente Den Haag zijn geen noemenswaardige veenlagen meer aanwezig. Deze zijn in de loop der tijd afgedekt met een laag zand, geërodeerd of door vergraving verdwenen.

10. Werkt de gemeente aan het herstellen van natuurlijke veenlandschappen binnen de gemeentegrenzen?

Zie de beantwoording van vraag 9.

Er is een mogelijkheid om het bodemleven te beschermen met een ondergrondse zonering. Zo kan de gemeente zones aanwijzen waar beroering plaatsvindt; waar kabels, leidingen en rioleringen liggen die periodiek onderhoud behoeven, bijvoorbeeld. Daarnaast kunnen er zones aangewezen worden waar de ecologie voorop staat en de bodem niet verstoord wordt, en waar dus geen kabels, leidingen of rioleringen worden toegestaan.

11. Is het college van plan om van deze mogelijkheid gebruik te maken? Zo ja, op welke manier? Wanneer ontvangt de raad hier plannen over? Zo nee, waarom niet?

In de stad is de beschikbare openbare ruimte beperkt en deze wordt intensief gebruikt. Voor kabels en leidingen geldt als uitgangspunt dat deze onder de wegen, trottoirs en paden worden gelegd. Indien dit niet mogelijk is streeft het college naar een goede ruimtelijke inpassing van ondergrondse infrastructuur waarbij mogelijke negatieve effecten op ecologische waarden en bodem zoveel mogelijk worden beperkt. Zie hiervoor ook het antwoord op vraag 2. Het college ziet gezien de beperkte ruimte in de stad geen mogelijkheden voor het aanwijzen van zones waar de grond niet geroerd mag worden.

12. Is het college bereid om vast te leggen dat er niet meer kabels, leidingen of riolering zullen worden toegestaan in de grote groengebieden en ecologische verbindingszones?

Zie de beantwoording van vraag 11.

Het college van burgemeester en wethouders,