Schrif­te­lijke vragen Omgangs­vormen demon­stranten

Indiendatum: 7 nov. 2022
Antwoorddatum: 9 dec. 2022

Het raadslid de heer Smit heeft op 7 november 2022 een brief met daarin negen vragen aan de voorzitter van de gemeenteraad gericht.

Overeenkomstig artikel 30 van het reglement van orde voor vergaderingen en andere werkzaamheden van de raad, beantwoordt het college deze vragen als volgt.

Zaterdag 15 oktober 2022 zijn 62 demonstranten gearresteerd bij een protest waarbij zij de A12 blokkeerden. Extinction Rebellion organiseert sinds medio 2019 als internationale actiegroep regelmatig creatieve, vreedzame en soms disruptieve demonstraties om aandacht te vragen voor de klimaatcrisis en om druk te zetten op onze regering. Den Haag, als gastheer van de regering maar ook van vele multinationals waartegen Extinction Rebellion actievoert, heeft vaak te maken met dit soort demonstraties.

In het geactualiseerde demonstratiebeleid uit 2021 (RIS308654) wordt gesteld dat het uitgangspunt bij demonstraties altijd faciliteren is. Demonstranten worden bij soortgelijke demonstraties steeds vaker in hoog tempo meermaals gewaarschuwd, waarna verschillende maatregelen worden genomen waaronder het verspreiden van de demonstranten, aanhoudingen en bestuurlijke verplaatsingen.

Ook bij het aanwijzen van locaties voor demonstraties gaat het proces niet altijd vlekkeloos. Nu met de nieuwe locatie van de Tweede Kamer is de vraag naar zichtbare alternatieve locaties nog steeds een vraag die niet naar tevredenheid van veel demonstranten is beantwoord.

1. Kan het college aangeven hoe vaak er inzet is gepleegd op een demonstratie van Extinction Rebellion vanaf 1 januari 2021?

2. Kan het college aangeven bij welke van deze door Extinction Rebellion georganiseerde acties er handhavend is opgetreden?

Ad 1 en 2

Er wordt geen aparte registratie per organisatie bijgehouden, maar vast staat dat Extinction Rebellion de afgelopen jaren herhaaldelijk demonstraties en acties heeft georganiseerd waarbij ingrijpen noodzakelijk was. Er was bijvoorbeeld sprake van blokkades van (snel)wegen en kruispunten die tot gevaar leidden, het bezetten en beklimmen van gebouwen, en het niet voldoen aan bevelen of vorderingen van de politie en diverse andere strafbare gedragingen. Zie ook de beantwoording op eerder gestelde schriftelijke vragen: RIS304503, RIS307483, RIS310357, RIS310338 en RIS310451.

3. Kan het college aangeven bij welke van deze door Extinction Rebellion georganiseerde acties er gebruik is gemaakt van het middel ‘bestuurlijke verplaatsing’?

Zie het antwoord op de vragen 9 en 10 in RIS310451 d.d. 23 november 2021: “Op 11 oktober (2021)was sprake van een langdurige blokkade op een drukke kruising waarbij de aanwezigen ondanks herhaalde vorderingen weigerden te vertrekken. Dit leverde een onaanvaardbaar veiligheidsrisico op omdat er, mede door het intredende donker, een levensgevaarlijke situatie dreigde te ontstaan. De leden van de driehoek concludeerden dat aanhouden geen optie was omdat het aantal aanhoudingen de maximale afdoeningscapaciteit in de strafrechtketen ver te boven zou gaan. Om het gevaar het hoofd te bieden restte er geen andere optie dan de groep die uit ongeveer 150 persoon bestond, te verplaatsen naar een veilige locatie. De burgemeester zag zich genoodzaakt dit middel als ultimum remedium in te zetten. Op 12 en 15 oktober deden zich vergelijkbare situaties voor. Hierbij zijn respectievelijk ongeveer 150 en 80 personen verplaatst”.

4. Kan het college aangeven hoeveel personen - uitgesplitst per door Extinction Rebellion georganiseerde actie - zijn gearresteerd, hoeveel hebben een proces-verbaal gekregen en hoeveel zijn er voor de rechter gedaagd?

5. Kan het college aangeven hoeveel van deze sancties daadwerkelijk hebben geleid tot het definitief opleggen van een boete, een door de rechter uitgesproken veroordeling, of een andere onherroepelijke straf?

Ad 5 en 6

Het al dan niet arresteren, vervolgen en bestraffen van verdachten valt onder de verantwoordelijkheid van het Openbaar Ministerie en de Rechtbank. Het college heeft hierbij geen rol en heeft hier ook geen zicht op.

Locatie voor demonstraties

6. In hoeverre gaat de politie voorafgaand aan (officieel) aangekondigde demonstraties in gesprek met de organisatoren? Kan het college aangeven op welke manier deze afweging wordt gemaakt?

De politie en de gemeente gaan in gesprek met organisatoren indien daar aanleiding toe is, bijvoorbeeld als de kennisgeving onvoldoende informatie bevat of als de locatie waar men wil demonstreren niet beschikbaar of geschikt is. De inzet is altijd om de demonstratie veilig te kunnen faciliteren. Zie ook bijlage 3 van het demonstratiebeleid (RIS308654) waarin het handelingskader staat beschreven.

7. Wat voor acties heeft het college ondernomen om samen met de organisatoren van demonstraties te zoeken naar goede, zichtbare locaties voor hun demonstratie (met name rondom de nieuwe locatie van het Tweede Kamergebouw)? En bij de route van een wandelend protest?

Zoals uitvoerig beschreven in RIS308654, RIS309785 en RIS310886 zijn er verschillende mogelijkheden om goed en zichtbaar te demonstreren rond het tijdelijke gebouw van de Tweede Kamer. Deze mogelijkheden worden in voorkomende gevallen besproken met organisatoren en in vrijwel alle gevallen wordt er een passende locatie gevonden en wordt er zonder problemen gedemonstreerd. Ook bij wandelende protesten wordt altijd gekeken of de gewenste route kan worden gefaciliteerd. Dat lukt vrijwel altijd.

8. Kan het college toelichten wat voor vrijheden organisatoren van grote demonstraties hebben, zodra de oorspronkelijke locatie van een demonstratie niet wordt goedgekeurd en aangedragen alternatieven het doel van een demonstratie beperken?

Conform het Haagse demonstratiebeleid (RIS308654) is de inzet er altijd op gericht om demonstraties mogelijk te maken en kan er alleen sprake zijn van een beperking indien één van de drie gronden uit de Wet openbare manifestaties (vrees voor wanordelijkheden, gevaar voor de gezondheid en verkeersproblemen) in het geding is. Dit geldt voor alle demonstraties, groot en klein. Er wordt altijd gekeken of er een passend alternatief mogelijk is.

Aan een beperking gaat bovendien altijd een zienswijzegesprek vooraf. Indien een organisator het niet eens is met een beperking kan de gang naar de (voorzieningen)rechter worden gemaakt. Zie ook de beschrijving van het proces in bijlage 3 van het demonstratiebeleid.

9. Welke ruimte heeft de politie om, na de toestemming van de burgemeester om over te gaan tot handhaving, de manier van handhaven zelf in te vullen?

Zoals beschreven in het demonstratiebeleid houdt de politie toezicht op een ordelijk en veilig verloop van demonstraties. De inzet van de politie is onder meer afhankelijk van de aard van de demonstratie, de locatie, het tijdstip en de eventuele samenloop met andere gebeurtenissen. In het geval de politie tijdens een demonstratie moet optreden, bijvoorbeeld omdat men zich niet aan de afspraken of beperkingen houdt, dan gebeurt dit altijd eerst na overleg met en op gezag van de burgemeester. Alleen in geval van onverwijlde spoed, waarbij de tijd ontbreekt om eerst contact op te nemen met de burgemeester, kan de politie bij overtreding van beperkingen of voorschriften de situatie ter plaatse beoordelen en direct optreden. Indien de politie overgaat tot aanhoudingen, dan geschiedt dit op gezag van de Officier van Justitie. De beleidsuitgangspunten en tolerantiegrenzen zoals de politie die bij demonstraties hanteert staan beschreven in bijlage 2 van het demonstratiebeleid (RIS308654).

Het college van burgemeester en wethouders,