Schrif­te­lijke vragen Privacy schending door slimme deurbel

Indiendatum: jan. 2020
Antwoorddatum: 16 jun. 2020

De raadsleden de heer Barker en mevrouw Faïd hebben op 13 januari 2020 een brief met daarin tweeëntwintig vragen aan de voorzitter van de gemeenteraad gericht.

Overeenkomstig artikel 30 van het reglement van orde voor vergaderingen en andere werkzaamheden van de raad, beantwoordt het college deze vragen als volgt.

In Den Haag worden deurcamera’s uitgedeeld in wijken waar veel wordt ingebroken. Bewoners hebben een brief ontvangen om het gebruik van dergelijke camera’s te stimuleren. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP), de toezichthouder op het gebied van privacy, is kritisch over het uitdelen van de slimme deurbellen. Veel deurcamera's filmen permanent de openbare ruimte, zoals de straat of de stoep. Als dat gebeurt zonder goede reden is het illegaal.

1. Is het college bekend met het nieuwsartikel ‘Slimme deurbel rukt op in strijd tegen inbraken, maar hoe zit het met privacy?’

Ja.

2. Klopt het dat de gemeente middels een brief het gebruik van deurcamera’s (slimme deurbellen) stimuleert?

Ja, in een beperkt gebied waar de inschatting is dat de slimme deurbel woninginbraken kan voorkomen.

3. Klopt het dat de gemeente deze deurbellen gratis uitdeelt? Zo ja, hoeveel bellen zijn er al verstrekt?

Nee. Er wordt een eigen bijdrage gevraagd van € 70,00 aan de deelnemer. De overige kosten worden betaald door een bijdrage van het ministerie van J&V. Er zijn 76 deurbellen in de proef geplaatst.

4. Hoeveel aanvragen voor deurbellen zijn er ingediend?

Vanuit het projectgebied zijn 95 aanvragen ingediend. Daarnaast nog enkele tientallen buiten dit gebied; deze aanvragen zijn afgewezen.

5. Hoeveel digitale deurbellen zijn er daadwerkelijk geplaatst?

Er zijn 76 slimme deurbellen geplaatst.

6. Hebben bij al de geplaatste deurbellen de andere bewoners van het portiek voor akkoord getekend? Wat is de procedure als niet alle bewoners getekend hebben of nieuwe bewoners niet (meer) akkoord gaan?

Eén van de voorwaarden voor deelname is dat de buren van de deelnemer ook tekenen voor akkoord. Bij (langdurige) afwezigheid van de andere bewoner(s), is afgeweken van deze voorwaarde. In de praktijk heeft minimaal de meerderheid van de portiekbewoners het formulier getekend voor plaatsing. Bij één deelnemer is de bel na plaatsing op verzoek van de deelnemer zelf verwijderd. Reden was dat één van de buren achteraf bezwaar maakte.

7. In welke wijken vindt de proef plaats?

De proef vindt plaats in de wijken Oostbroek-Zuid en Oostbroek-Noord.

8. Wanneer wordt de proef geëvalueerd?

De proef wordt dit najaar geëvalueerd.

Cameratoezicht door personen valt in principe niet onder de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). De Autoriteit Persoonsgegevens houdt hier dus ook geen toezicht op. Wie een camera ophangt, moet ervoor zorgen dat de camera zo min mogelijk gericht is op de openbare weg of op eigendommen van anderen. Als de camera wel (een deel van) de openbare weg filmt, is de AVG wel van toepassing.

9. Verstrekt de gemeente ook informatie over de privacywetgeving rondom het ophangen van slimme deurbellen? Zo ja, is deze informatievoorziening ook gericht op de andere bewoners van de portieken?

In de gemeentelijke aankondigingsbrief voor deelname aan de proef wordt de privacywetgeving vermeld. Deze brief is in het gehele pilot gebied verstuurd. De leverancier (RING) legt dit aan de deelnemers uit in de servicevoorwaarden door te verwijzen naar de privacyverklaring op haar website.

10. Klopt het dat mensen die met hun deurcamera de openbare ruimte filmen (wat vaak onvermijdelijk is) in principe een boete kunnen krijgen voor het schenden van de privacywetgeving?

Wanneer de privacywetgeving wordt geschonden kan er worden beboet. Het filmen van de openbare ruimte valt onder de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) en is gebonden aan regels. De Autoriteit Persoonsgegevens kan daar op handhaven. Bij het installeren van de deurbellen is rekening gehouden met de privacy, o.a. door de kleinste straal waarbinnen de bewegingsdetector reageert in te stellen, zodat de deurcamera niet meer filmt dan noodzakelijk.

11. Gelden er voor het filmen in portieken andere regels? Zo ja, welke zijn dat?

Nee.

In Almere wordt het aanmelden van de digitale deurbel bij Camera in Beeld als voorwaarden gesteld voor bewoners. Dit is een politiesysteem dat alle camera’s die gericht zijn op de openbare ruimte in kaart brengt. Zo heeft de politie overzicht van welke camera’s waar hangen en waar zij opnames van maken.

12. Geldt deze voorwaarde ook in Den Haag? Hoeveel digitale deurbellen zijn er al aangemeld bij het politiesysteem Camera in Beeld?

Camera in Beeld is een politiesysteem dat (particuliere en overheids-)camera’s op een digitale kaart weergeeft. Mocht er een incident hebben plaatsgevonden in een wijk, dan kan de politie kijken waar camera’s hangen waar mogelijk iets op te zien is. Vervolgens nemen zij contact op met de eigenaar van de camera. De politie kijkt dus niet live mee.

Er zijn geen aanmeldingen bij Camera in Beeld vanuit de proef. Na aanmelding via e-mail door de deelnemer is een bevestigingsmail gestuurd. Hierin wordt Camera in Beeld genoemd en dat er contact wordt opgenomen met de deelnemers. Deelnemers worden in het najaar, als afsluiting van de proef, geïnformeerd over Camera in Beeld, zodat zij bij een eventuele positieve afsluiting van de proef zelf de keuze kunnen maken de slimme deurbel al dan niet aan te melden bij Camera in Beeld.

13. Stelt de gemeente Den Haag nog andere voorwaarden aan het gebruik van de digitale deurbel?

Deelnemers wordt gevraagd tweemaal een korte vragenlijst in te vullen om inzicht te krijgen in onder andere de redenen voor deelname aan het project. Daarnaast wordt gevraagd deel te nemen aan een nog op te richten Whatsapp-groep om bijvoorbeeld de meldings- bereidheid verder te vergroten.

Autoriteit Persoonsgegevens -voorzitter Aleid Wolfsen zegt in Nieuwsuur: “Je mag de openbare ruimte alleen filmen als er concreet iets aan de hand is, als er een gevaar is. Als gemeenten aanmoedigen tot permanent filmen terwijl er niks aan de hand is, zetten ze aan tot onrechtmatig gedrag.” 87,6 procent van de 230.000 camera's die geregistreerd staan in de politie-databank 'Camera in Beeld' filmt de openbare weg.

14. Is het college het met de Partij voor de Dieren en de Haagse Stadspartij eens dat het onwenselijk is dat de gemeente met dit project de wetgeving omzeilt die er op toeziet dat er niet overal camera’s hangen?

Nee. De slimme deurbel maakt beelden, wanneer de bewegingsdetectie wordt geactiveerd. Het doel is het voorkómen van woninginbraken. In het proefgebied is verscheidene jaren sprake van een bovengemiddeld aantal woninginbraken. Dit past in de hotspot aanpak woninginbraken. De slimme deurbel komt bovenop de eerder genomen (technische) preventiemaatregelen en is daarmee het (beoogde) sluitstuk. Er wordt voldaan aan de eisen van de AVG. Zo hebben deelnemers aan de proef een gerechtvaardigd belang met het plaatsen van de deurbel om hun eigendommen te beveiligen. Daarnaast is er sprake van dataminimalisatie, door de bewegingsdetectie wordt niet meer gefilmd dan noodzakelijk. Het is een proportioneel middel, minder vergaande preventieve maatregelen bleken niet te voldoen in het proefgebied. Na een incident kunnen beelden van de slimme deurbel een aangifte onderbouwen (subsidiariteit). De opgenomen beelden worden door de deelnemer niet langer bewaard dan noodzakelijk. Er zijn ons geen gevallen bekend waarbij de Autoriteit Persoonsgegevens of rechter in relatie tot het gebruik van een deurcamera door particulieren uitspraken heeft gedaan.

15. Is het college het met de Partij voor de Dieren en de Haagse Stadspartij eens dat het filmen van de openbare ruimte onwenselijk is met het oog op de privacy van inwoners van Den Haag?

Zie antwoorden op vragen 14 en 20.

De bellen die worden verstrekt zijn van het merk ‘Ring’, onderdeel van het bedrijf Amazon. Alle opnames die worden gemaakt, zijn daarmee automatisch eigendom van Amazon, die ermee mogen doen wat zij willen. Hoogleraar Recht&Techniek Jan Smits van Technische Universiteit Eindhoven noemt de servicevoorwaarden van Ring een "oneerlijke, onevenwichtige en eenzijdige overeenkomst".

16. Door wie heeft de gemeente zich laten adviseren alvorens een samenwerking met Ring aan te gaan?

Met enkele aanbieders heeft de gemeente contact gehad alvorens de keuze voor een product is gemaakt.

17. Zijn er ook andere systemen overwogen?

Ja.

18. Van wie gaat het initiatief uit voor deze proef?

Het Ministerie van Justitie en Veiligheid heeft het initiatief genomen voor deze proef.

19. Vindt het college het wenselijk dat alle audio- en beeldopnames die in Den Haag worden gemaakt met de camera’s eigendom worden van Amazon?

De beelden die worden gemaakt, worden opgeslagen in een beveiligde persoonlijke account en zijn alleen toegankelijk voor de deelnemer. De beelden zijn op dat moment geen eigendom van RING, de leverancier noch van Amazon, eigenaar van RING. Wanneer beelden (openbaar) worden gedeeld door de deelnemer, zijn deze beelden, zoals vermeld in de servicevoorwaarden van RING, openbaar toegankelijk. Deze keuze voor openbaarmaking wordt door de deelnemer zelf gemaakt en de deelnemer is daar ook zelf voor verantwoordelijk.

Ring kwam onlangs nog in opspraak omdat zo'n 3600 inloggegevens van gebruikers op het darknet belandden. Slimme deurbellen zijn volgens een onderzoek van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat het slechtst beveiligd van alle slimme apparaten.

20. Is het college het met de indieners eens dat het onwenselijk kan zijn om het gebruik van slimme deurbellen te promoten en zelfs te subsidiëren? Zo nee, waarom niet?

Daar waar het noodzakelijk is moet ruimte blijven om innovatieve maatregelen te kunnen nemen om inbraken te voorkomen. In de proef zijn randvoorwaarden voor het gebied, deelname en toepassing gesteld. Vanzelfsprekend nemen we hetgeen tijdens de duur van de proef is gebleken mee in de evaluatie en wordt bezien of de slimme deurbel een doeltreffend, veilig en gewenst middel is.

21. Hoeveel geld heeft de gemeente uitgegeven aan deze proef?

De proef is voor € 12.000,00 gefinancierd door het ministerie van Justitie en Veiligheid. Er is geen budget van de gemeente aan het product besteed.

22. Is het college bereid om als gemeente de bewoners van Den Haag actief te informeren over de voorwaarden en wetgeving rondom privacy en deurcamera’s?

Bij de evaluatie van de proef wordt onder andere ingegaan op de privacyaspecten, zoals dit ook is gedaan bij het plaatsen van de slimme deurbel door de installateur. Daarnaast wordt deze communicatie ook digitaal gedaan door de productleverancier. Afhankelijk van de uitkomsten van de evaluatie wordt in de toekomst de communicatie (voorwaarden, wetgeving) desgewenst aangepast.

Het college van burgemeester en wethouders,

de secretaris a.i.,

Ilma Merkx

de wnd. burgemeester,

Johan Remkes