Schrif­te­lijke vragen Grondige vragen over gemeen­te­lijke tuinen in Den Haag

Indiendatum: 15 apr. 2024
Antwoorddatum: 28 mei 2024

Het raadslid de heer Van den Bos heeft op 15 april 2024 een brief met daarin tien vragen aan de voorzitter van de gemeenteraad gericht.
Overeenkomstig artikel 30 van het reglement van orde voor vergaderingen en andere werkzaamheden van de raad, beantwoordt het college deze vragen als volgt.

Misschien heeft u weleens horen zeggen dat er in één hand grond meer bodembewoners leven dan het totale aantal mensen op aarde. [1] Deze bewoners bestaan o.a. uit wormen, insecten, schimmels en bacteriën en worden ook wel ‘bodemleven’ genoemd. Een gezond bodemleven zorgt ervoor dat een bodem meer water opvangt en meer zuurstof en mineralen bevat. Hierdoor is een stad met gezonde bodems veel klimaatadaptiever. Ook groeien planten beter en is de grond veel minder of niet meer afhankelijk van bemesting. Eén van de manieren om het bodemleven te beschermen is door gebruik te maken van niet kerende grondbewerking (NKG). Bij deze wijze van bodembeheer verstoort en berijdt men de bodem zo min mogelijk. In plaats daarvan zet men in op bodembedekking en groenbemesters. In de landbouw past men deze manier van bodembeheer steeds meer toe omdat het een geschikt alternatief is voor het gebruik van fossiele energie en chemische middelen.

In Den Haag zijn 19 educatieve tuinen. [2] Hiervan is een groot deel tussen 15 maart en 15 november als moestuin beschikbaar voor inwoners. [3] In de winter worden de tuinen onderhouden en geprepareerd door de gemeente. Deze tuinen bieden een kans als het gaat om nieuwe manieren van bodembeheer introduceren. Toch is over hoe de gemeente het beheer van de tuinen vormgeeft weinig bekend.

1. Is het college het met de Partij voor de Dieren eens dat een gezond bodemleven een belangrijke rol speelt in het klimaatadaptiever maken van de stad?

Ja, een gezond bodemleven speelt een rol in het klimaatadaptiever maken van Den Haag.

2. Op welke manier stimuleert het college bij de gemeentelijke tuinen een gezond bodemleven?

In de educatieve tuinen en buurttuinen wordt op verschillende manieren een gezond bodemleven gestimuleerd; van de manier waarop de beplanting in het najaar gecomposteerd wordt tot het opnieuw inzaaien van groenbemesters in het voorjaar.

3. Hanteert de gemeente een richtlijn voor grondbewerking bij de gemeentelijke buurttuinen en educatieve tuinen? Zo ja, kan deze met de raad gedeeld worden?

Er is geen sprake van vastgesteld beleid, maar we hanteren een vaste werkwijze:

• In de maanden maart tot november zijn de tuinen beplant en vindt geen grondbewerking plaats.
• In november worden de aanwezige planten ‘gehelicopterd’. Dit betekent dat de aanwezige planten in stukjes op de grond terechtkomen en daar een natuurlijke mulchlaag vormen. Het kan dan lijken alsof de bodem braak ligt, maar in werkelijkheid ligt er een laagje mulch bovenop dat de grond en het bodemleven beschermt.
• Elke educatieve tuin heeft één of meerdere composthopen die krioelen van het bodemleven. Aan het eind van het jaar wordt de compost die door het jaar heen verzameld is op de tuin verspreid over de grond.
• Aan het begin van het nieuwe jaar wordt de stalmest van de stadsboerderijen over de tuinen verspreid. Deze stalmest is gecomposteerd en vermalen. Enkele tuinen zijn minder goed bereikbaar, op deze tuinen wordt biologische mest gebruikt (DCM-mix).
• Vervolgens worden de tuinen machinaal gespit en gefreesd om de grond los te maken. Op deze wijze wordt de grond losgemaakt zonder dat de grondlagen worden verstoord en worden compost en meststoffen door de bovenste grondlaag gewerkt. Hiermee zorgen we voor een goede waterhuishouding en houden we de bodem zuurstofrijk.

4. Kan het college aangeven of bij de gemeentelijke tuinen gewerkt wordt met nieuwe manieren van bodembeheer die aansluiten op landbouwpraktijken waarbij een gezonde bodem voorop staat (zoals NKG, permacultuur)?

We werken niet met NKG of permacultuur. Wel keren we de grond minimaal (zo oppervlakkig mogelijk) op de tuinen. Dit wordt ook meegegeven aan Den Haag Werkt die het beheer uitvoert van deze tuinen. Zie verder het antwoord bij vraag

5. Is de gemeente bezig met nieuwe ontwikkelingen in voedselverbouwing, zoals bijvoorbeeld het omschakelen naar niet kerende grondbewerking of permacultuur? Zo ja, kan dit toegelicht worden (ook aan de hand van voorbeelden)?

We houden nieuwe ontwikkelingen in de gaten en kijken regelmatig of deze toe te passen zijn op de gemeentelijke tuinen. Een belangrijk uitgangspunt is dat het geven van de lessen op de tuinen hiervan geen hinder ondervindt.

6. Is het college bereid het bodembeheer aan te passen zodat het bodemleven beter beschermd wordt? Graag een toelichting.

De huidige manier van bodembeheer heeft de bescherming van het bodemleven zeer hoog (in het vaandel) staan. Het gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen is niet toegestaan. Deze werkwijze zal worden voortgezet.

7. Hoe wordt de grondbewerking bij gemeentelijke tuinen geregeld? Kan geschetst worden welke machines hiervoor gebruikt worden en of het door de gemeente zelf wordt gedaan of door externe partijen?

Het beheer van de educatieve tuinen wordt op dit moment uitgevoerd door Den Haag Werkt. Zij doen dit handmatig. Het spitten en frezen gebeurt eenmaal per jaar machinaal met kleine tractoren door een externe partij die jaarlijks kan wisselen. Begin 2024 betrof dit IDVerde.

De Partij voor de Dieren ontvangt regelmatig foto’s van gemeentelijke tuinen die de hele winter omgeploegd braak liggen.

8. Kan het college aangeven of dit de huidige werkwijze bij de gemeentelijke tuinen is? Klopt het dat de grond omgeploegd wordt en de hele winter braak ligt?

Nee, in de wintermaanden wordt een aantal acties op de tuinen uitgevoerd om te zorgen voor een gezond bodemleven en dat de tuinen in het voorjaar weer klaar zijn om bewerkt te worden. Zie verder het antwoord bij vraag 3.

Braakliggende bodems zijn kwetsbaar voor uitspoeling van voedingsstoffen. Daarom hebben deze bodems vaak extra bemesting nodig.

9. Gebruikt de gemeente bemesting (met uitzondering van compost) voor de grond? Zo ja, kan dit toegelicht worden? Hoe vaak wordt dit gedaan, welke meststoffen worden gebruikt?

Ja. Zie het antwoord bij vraag 3.

10. Is de gemeente bekend met groenbemesters? Worden deze ingezet? Zo ja, op welke manier? Zo nee, is de gemeente bereid om dit te gaan doen?

De gemeente maakt gebruik van groenbemesters. Phacelia, ook wel Bijenbrood, wordt ingezaaid in hoekjes en stukjes tuin die voor de educatieve functie niet gebruikt worden. Dit trekt allerlei bestuivers aan en verbetert de bodemkwaliteit.

Het college van burgemeester en wethouders,